IVF & Nhận Con Từ Phôi Thai- Điều Gì Đúng, Điều Gì Sai?
- IVF – thụ tinh trong ống nghiệm – có hợp đạo đức không?
- Cơ Đốc Nhân có nên làm IVF không?
- Giải pháp nào cho những cặp đôi hiếm muộn thay vì IVF?
- Nhận con từ phôi thai là gì? Đạo đức của phương pháp này khác IVF ở điểm nào?

IVF là gì?
Thụ tinh trong ống nghiệm (IVF) là một thủ thuật y tế được sử dụng bởi các cặp vợ chồng không thể thụ thai một cách tự nhiên (vô sinh[1]). Nó bao gồm việc tiêm hormone vào cơ thể người vợ để kích thích buồng trứng, sau đó trích lấy nhiều trứng. Những trứng này sẽ được thụ tinh với tinh trùng trong ống nghiệm tại phòng thí nghiệm. Cuối cùng, một số phôi thai sẽ được lựa chọn và cấy vào tử cung người vợ để tiếp tục phát triển. IVF dường như là giải pháp khả thi, nhưng quá trình IVF có một vấn đề rất lớn mà cặp đôi cần đối diện.
Vấn Đề Nằm Ở Đâu?
Vấn đề với IVF là quá nhiều phôi thai được tạo ra, nhưng chỉ một số ít được sử dụng. Số còn lại thường bị hủy bỏ có chọn lọc, hoặc bị trữ lạnh (đông lạnh trong nitơ lỏng) để có thể dùng sau này. Chính việc tiêu hủy thường xuyên nhiều phôi thai và việc phôi “dư thừa” đông lạnh đã tạo ra một nan đề đạo đức mà các bậc cha mẹ phải đối diện.
Ảnh Hưởng Của IVF Đến Các Phôi Thai Gồm Có: Trước hết, rất nhiều phôi bị loại bỏ trong quá trình IVF. Xác suất thành công để mang thai sau mỗi chu kỳ IVF chỉ khoảng 1 trên 3. Vì vậy, bác sĩ sẽ lấy nhiều trứng, thụ tinh và tạo ra nhiều phôi, rồi cấy vào tử cung nhiều phôi cùng lúc, với hy vọng chỉ 1 hoặc 2 sẽ sống sót. Những phôi bị coi là khiếm khuyết sẽ bị loại bỏ, và những phôi dư cũng có thể bị hủy theo yêu cầu của cặp đôi. Mỗi năm, hàng triệu phôi người bị tiêu hủy như vậy!
Khi có nhiều phôi sống sót và cấy thành công vào tử cung, người phụ nữ có thể mang thai song sinh, sinh ba, hoặc hơn. Trong nhiều trường hợp, người mẹ chọn cách “giảm thai có chọn lọc” – tức là phá thai bớt để giữ lại số con theo ý muốn.
Các phôi dư thừa cũng có thể bị trữ lạnh – để sử dụng trong tương lai, ví dụ nếu đứa con đầu tiên mất. Có cặp vợ chồng không biết phải làm gì với các phôi đang bị đóng băng. Một số được hiến cho nghiên cứu – nhưng chắc chắn sẽ bị phá hủy. Một số được nhận nuôi qua hình thức nhận phôi. Nếu cha mẹ không đóng phí lưu trữ hoặc không liên lạc được, phòng khám sẽ tiêu hủy các phôi đó.
Sự Thật Khó Chấp Nhận Mà Cha Mẹ Phải Đối Diện
Nhiều gia đình cảm thấy do dự khi phải tiêu hủy những phôi thai còn dư – vì họ hiểu rằng đó là những con người – con cái của họ, hậu duệ của họ, những đứa bé của họ! Việc đóng băng chúng cũng không giải quyết được vấn đề. Trong một bài viết có tiêu đề “Tôi nên làm gì với những phôi thai chưa sử dụng?” Anna Hecker[2] đã viết: “Dưới tầng hầm của một cơ sở tại Midtown Manhattan, ba phôi thai đang nằm trong một thùng chứa nitơ lỏng. Chúng là anh chị em di truyền của hai con trai tôi – Jack và Charlie – là kết quả của một chu kỳ IVF hoàn tất năm 2016… Và tôi không biết phải làm gì với chúng.” Thật là một nan đề khó xử cho các bậc cha mẹ! Jack và Charlie sẽ cảm thấy như thế nào khi biết rằng các anh chị em của mình đang bị “đóng băng” trong thùng nitơ lỏng?
Bạn thấy đó, sự thật đau lòng về IVF là: mỗi phôi bị phá hủy hoặc bị đóng băng đều là một con người! Ngày nay, hơn bao giờ hết, các chuyên gia y khoa hiểu rằng sự sống con người bắt đầu từ thụ tinh – khoảnh khắc mà tinh trùng nam kết hợp với trứng nữ để tạo ra một bộ DNA độc nhất trong một tế bào gọi là hợp tử (zygote).
Tiến sĩ Micheline Matthews-Roth (Trường Y Harvard) nói: “…về mặt khoa học, sự sống con người chính xác được bắt đầu từ lúc thụ tinh.”[3] Bộ Y Tế & Dịch Vụ Nhân Sinh Hoa Kỳ viết: “Em bé của bạn bắt đầu từ một trứng được thụ tinh… Trong sáu tuần đầu, em bé được gọi là phôi thai.”[4]
Điểm này rất quan trọng: thụ tinh là thời điểm mà một con người mới bắt đầu tồn tại[5] – để lớn lên và phát triển qua từng giai đoạn của sự sống. Trong sáu tuần đầu, sinh học gọi em bé là “phôi thai”. Đó là lý do tại sao từ “phá thai” (abortion và abortifacient[6]) được dùng để kết thúc thai kỳ, ở bất kỳ giai đoạn nào sau khi thụ thai. “Abort” nghĩa là “kết thúc sớm” một điều gì đó đã bắt đầu!
Khi Người Ta Cố Tránh Sự Thật Khó Chịu
Đôi khi, con người nghĩ ra cách để “lách qua” những sự thật không dễ chấp nhận. Khi IVF phát triển, một thuật ngữ mới cũng dần phổ biến trong giới chuyên gia sinh sản: ‘tiền-phôi’ (pre-embryo). Thuật ngữ này dùng để chỉ phôi thai trong hai tuần đầu tiên sau thụ tinh – đúng vào thời điểm mà các phôi IVF thường bị loại bỏ hoặc trữ lạnh. ‘Tiền-phôi’ gợi ý rằng phôi này chưa phải là con người. Điều này giúp các bác sĩ và cha mẹ dễ dàng đưa ra quyết định với các phôi dư mà không cảm thấy lo lắng hay có vấn đề đạo đức gì. Tuy nhiên, các nhà sinh học luôn dùng từ phôi thai (embryo) cho 6 tuần đầu tiên sau khi thụ tinh. Vì thế, việc dùng từ ‘tiền-phôi’ – một thuật ngữ không khoa học và gây hiểu nhầm – cho thấy mức độ khó chịu khi các bác sĩ và cha mẹ phải đối diện với sự thật về IVF.
Trong cuốn sách “Tái tạo Eden”, Lee Silver đã nói về thuật ngữ mới này và ý nghĩa của nó:
“[Các] nhà sinh vật học dùng từ ‘phôi’ để mô tả giai đoạn một tế bào, hai tế bào, và tất cả các giai đoạn sau đó, cho đến… khoảng 6 đến 8 tuần sau khi thụ tinh…
Một số chuyên gia trong lĩnh vực sinh sản đã đề xuất ngừng gọi thực thể phát triển trong hai tuần đầu sau thụ tinh là ‘phôi,’ thay vào đó dùng thuật ngữ ‘tiền-phôi’…
Tôi sẽ tiết lộ một bí mật. Thuật ngữ ‘tiền-phôi’ được các chuyên gia IVF đón nhận một cách tích cực vì lý do chính trị, chứ không phải khoa học. Thuật ngữ mới được sử dụng nhằm cung cấp một ảo tưởng rằng có sự khác biệt sâu sắc giữa… một phôi thai sáu ngày tuổi và… một phôi thai mười sáu ngày tuổi.
Nó hữu ích trong các cuộc tranh luận chính trị, nơi quyết định có nên cho phép thí nghiệm trên phôi hay không. Nó cũng rất hữu ích trong phòng khám bác sĩ, nơi nó có thể được sử dụng để xoa dịu những lo ngại về đạo đức có thể được thể hiện bởi bệnh nhân IVF. Bác sĩ có thể nói: ‘Đừng lo, chúng tôi chỉ thao tác với các tiền-phôi thôi – chúng chưa trở thành phôi người thực sự cho đến khi được đưa trở lại cơ thể bạn.’”[7]
Sống Trong Một Thực Tại Giả – Nhiều Cơ Đốc Nhân Làm Thế Mà Không Nhận Ra!
Mọi người phản ứng với vấn đề phôi thai còn dư theo cách khác nhau:
Một số người sẽ phớt lờ, không quan tâm đến nhân tính và hoàn cảnh của các phôi bị tiêu hủy! Quy trình IVF buộc bạn phải xem trẻ em như sản phẩm có thể mua hoặc vứt bỏ, hoặc không đặt ra câu hỏi đạo đức nào cả. Cặp đôi bế con trai mới sinh trên tay, đầy hạnh phúc vì đã có được đứa con mơ ước. Nhưng chính họ đã ký giấy cho phép tiêu hủy các phôi thai còn dư. Vì thế, nhiều cặp vợ chồng – hoặc dễ dàng, hoặc đau đớn – làm ngơ trước sự thật khó chịu này, để đạt được điều mình muốn. Chắc chắn đây là điều khiến nhiều người ký tên trong sự im lặng nặng nề!
Các cặp đôi sẽ được tư vấn về các lựa chọn và thủ tục để loại bỏ hoặc trữ đông lạnh, do đó, câu hỏi về việc “Phải làm gì với phôi còn dư?” được giải quyết, vì buộc phải đưa ra quyết định – nhưng nhân tính đối với các phôi thai bị bỏ qua! Chúng bị tiêu hủy như rác y tế, bị trữ đông cho sau này, hoặc dùng làm thí nghiệm – tất cả đều không phù hợp với một con người!
Một số người khác tin vào lời nói dối “tiền phôi” – rằng các phôi trong vài tuần đầu chưa phải là người – nên có thể bị vứt bỏ hoặc trữ lạnh mà không có vấn đề đạo đức gì. Đây rõ ràng là cách suy nghĩ đằng sau việc một Mục sư Cơ Đốc ở Hoa Kỳ hoàn toàn ủng hộ IVF. Mục sư Jeremiah Johnston và vợ có 5 người con – tất cả đều sinh ra qua IVF – và cả hai tích cực cổ vũ phương pháp này. Nhưng rõ ràng là vì họ đã tin vào lời nói dối rằng tiền phôi chưa phải là người. Ông nói:
“…một phôi không phải lúc nào cũng biến thành thai kỳ…” và “Phôi thai không đồng nghĩa với một đứa trẻ… Chỉ khi… phôi bám vào tử cung người mẹ thì hành trình làm người mới bắt đầu…”[8]
Sử dụng những từ như “biến thành” và “không đồng nghĩa với” khiến người đọc hiểu sai rằng phôi thai khác về bản chất so với một đứa trẻ. Nhưng không phải vậy. Phôi và đứa trẻ là một – cùng một ADN, cùng một con người – chỉ khác giai đoạn phát triển. Một phôi không biến đổi thành[9]một thứ khác, và phôi đồng nghĩa với[10] đứa trẻ, vì chúng là cùng một người đang phát triển! Ngụ ý một sự khác biệt lớn về hình dạng sinh học và bản chất giữa phôi một tuần tuổi và phôi bốn tuần tuổi một cách thuận tiện là phù hợp với lời nói dối “tiền phôi”, nhưng không phù hợp với khoa học! Tương tự như vậy, việc cho rằng hành trình của một đứa trẻ bắt đầu khi nó bám vào tử cung là phù hợp với lời nói dối “tiền phôi”, nhưng không phù hợp với khoa học. Khoa học khẳng định: cuộc đời của mỗi con người bắt đầu từ thụ tinh!
Mục sư Johnston còn nói: “…trước khi một thai kỳ tự nhiên bắt đầu, thường có nhiều phôi đã cố gắng bám vào tử cung…”
Cách nói của ông lại gây hiểu nhầm. Thai kỳ được chia làm ba giai đoạn gọi là tam cá nguyệt. Tam cá nguyệt đầu tiên bắt đầu từ lúc thụ tinh (khi sự sống bắt đầu) đến tuần thứ 12. Trong sáu tuần đầu tiên, em bé được gọi là phôi thai. Phôi sẽ di chuyển đến tử cung để bám vào đó. Phôi là con người, dù đã bám vào tử cung hay chưa. Mỗi phôi bị mất – dù là tự nhiên hay trong phòng thí nghiệm – đều là một sự sống con người bị mất đi. Về mặt khoa học và sinh học, không hề tồn tại khái niệm “tiền phôi” hay “tiền thai kỳ”[11] từ khi thụ thai xảy ra.
Ngoài ra, việc phôi thai bị mất một cách tự nhiên là một điều, nhưng việc chúng bị tiêu hủy một cách có chủ ý bởi con người là chuyện hoàn toàn khác. Những điều xảy ra một cách tự nhiên không trao cho chúng ta quyền được làm theo ý mình, và việc đánh đồng hai điều này là một sai lầm lớn về mặt đạo đức và luân lý! Một số trẻ chết trong bụng mẹ, người già qua đời mỗi ngày – nhưng điều đó không có nghĩa là chúng ta có quyền giết một đứa bé chưa sinh hoặc một người già khi ta muốn. Khi thụ tinh, DNA đã quyết định giới tính của đứa bé – vậy ai cho chúng ta quyền chọn một và giết một, dựa trên giới tính? Giết một bé gái luôn là sai trái! Thế còn tình yêu cha mẹ dành cho con thì sao? Và các bác sĩ – chẳng phải họ có trách nhiệm chăm sóc tất cả bệnh nhân hay sao?
Mục sư Johnston còn nói: “…mục đích của việc ủng hộ sự sống là thấy được giá trị của trẻ em, và giúp cha mẹ thỏa nguyện ước muốn nuôi dạy con cái mà Đức Chúa Trời ban cho… Bảo vệ IVF sẽ giúp các bậc cha mẹ tương lai thực hiện được ước muốn nuôi dạy con.”
KHÔNG! Mục đích của việc ủng hộ sự sống (pro-life) là ngăn chặn việc giết hại người vô tội!
Sứ mệnh, theo Châm ngôn 24:11 là: “Hãy giải cứu những người bị kéo đến sự chết; hãy ngăn chặn những ai đang đi loạng choạng đến chỗ bị giết!” lời nói của Mục sư Johnston cần được đánh giá trong toàn bộ quá trình IVF, bao gồm các phôi được tạo ra và sẽ bị tiêu hủy. Các phôi đó cũng là những sinh mạng có giá trị! Pro-life có nghĩa là ủng hộ mọi sự sống, chứ không phải chỉ chọn một vài sự sống và hủy bỏ phần còn lại. Không thể chấp nhận việc chọn một sinh mạng này mà hy sinh sinh mạng kia, áp dụng nhân quyền cho sinh mạng này mà không áp dụng cho sinh mạng kia. Không thể gọi là hợp đạo đức nếu bạn tạo ra 9 phôi, sinh 1 hoặc 2 đứa, rồi tiêu hủy 7 đến 8 phôi còn lại!
KHÔNG! Chúng ta không thể thỏa mãn ước muốn làm cha mẹ – dù là ước muốn đến từ Đức Chúa Trời – mà lại đánh đổi bằng sự sống của người khác! Đây chính là cốt lõi của vấn đề. Ước muốn của cha mẹ không được đặt cao hơn việc bảo vệ một sự sống con người khác. Nếu biết phôi là con người, và biết rằng phôi bị tiêu hủy trong quy trình IVF, thì điều đó phải khiến chúng ta tránh xa IVF! Vì thế chọn giới tính con cũng là một sai lầm đạo đức. Vì hành động đó biến con người thành một món hàng để chọn lựa và hạ thấp sự sống con người thành sản phẩm.
Người ủng hộ sự sống, bảo vệ sự sống trước khi theo đuổi mong muốn của bản thân – dù ước muốn đó có tốt đẹp đến đâu. IVF không phải là ủng hộ sự sống, vì không bảo vệ, chăm sóc, hay trân trọng sự sống con người. Nó chỉ coi trọng những phôi được chọn, và thường xuyên tiêu hủy phần còn lại.
Ủng hộ sự sống có nghĩa là chăm lo cho người khác, ngay cả khi điều đó khiến ta phải hy sinh điều mình muốn! Điều đó có nghĩa là chào đón một đứa trẻ khuyết tật, dù bạn sẽ vất vả hơn. Nó có nghĩa là vui mừng khi sinh thêm một bé gái, dù bạn mong con trai. Nó có nghĩa là hoãn lại kế hoạch, thích nghi để yêu thương và chào đón một đứa bé ngoài kế hoạch, có thể đến trước hôn nhân. Nó có nghĩa là mở lòng nhận nuôi một đứa trẻ bị bỏ rơi, vì đó là điều đúng đắn! Ủng hộ sự sống nghĩa là đặt sự sống của người khác lên trên ước muốn của mình, dù điều đó có khó khăn.
Vậy nếu không thể thụ thai thì phải làm sao?
Có những lựa chọn đạo đức và hiệu quả thay thế cho IVF:
Bạn có thể dành thêm thời gian để cố gắng thụ thai một cách tự nhiên. Ứng dụng PreMom đang được dùng rộng rãi tại châu Á, giúp hơn 1 triệu cặp đôi có thai tự nhiên và nhanh chóng. Bạn có thể khám phá phương pháp Y học Phục hồi Sinh sản (Restorative Reproductive Medicine – RPM) – hoàn toàn đạo đức vì không đe dọa sự sống. Ví dụ, công nghệ sinh sản tự nhiên NaPro xem vô sinh như là triệu chứng của một vấn đề sức khỏe khác (như chế độ ăn uống hay cân nặng) và điều trị tận gốc, với tỷ lệ thành công 80%! Hãy nói chuyện với bác sĩ của bạn.
Là Cơ Đốc nhân, hãy cầu nguyện xin Chúa ban con cái, tin cậy vào sự tể trị của Ngài. Vô sinh không phải là hậu quả của tội lỗi hay thiếu đức tin – nhưng chúng ta có thể cầu xin! Vợ chồng tôi từng chứng kiến hai cặp đôi mang thai sau cầu nguyện, dù trước đó đã cố gắng suốt nhiều năm.
Kế hoạch của Chúa có thể bao gồm việc nhận con nuôi. Mục sư John Piper nói: “Phúc Âm chính là kế hoạch nhận con nuôi của Đức Chúa Trời.” Chúng ta mô phỏng tình yêu của Đức Chúa Trời khi nhận con nuôi, là một phản ứng yêu thương đối với nhu cầu của một đứa trẻ cần gia đình.
Bạn cũng có thể cân nhắc việc nhận con từ phôi thai (embryo adoption).
Đây không chỉ là một ý tưởng hay – mà là điều đúng đắn nên làm. Mỗi phôi thai là một con người bị mắc kẹt trong băng giá! Các em cần được giải cứu! Khi nhận các em về, chúng ta đang cứu sống những sinh linh yếu đuối ấy, cho các em cơ hội được sống cuộc đời của mình.
Mục sư John Ensor, Chủ tịch tổ chức PassionLife Fellowship[12] đã chia sẻ:
“Nếu các phôi là con người – và chúng là con người sau khi được thụ tinh – thì chúng cần được đối xử như con người. Chúng ta cần đối xử với chúng theo cách mà chính mình cũng muốn được đối xử… Kinh Thánh kêu gọi chúng ta phải cứu giúp những người đang gặp nguy khốn.”
Và đó chính là điều mà con gái và con rể của Mục sư John đã làm (xem hình bìa đầu bài viết) – họ nhận nuôi 10 phôi từ một cặp IVF, với mục tiêu cho mỗi phôi một cơ hội được sống hoặc chết trong sự tể trị của Đức Chúa Trời. Hiện tại, họ đã có 3 đứa con, và còn 3 phôi nữa đang chờ được giải cứu khỏi tủ đông. Tất cả các em đều là niềm vui lớn của gia đình! Mục sư John còn nhận xét:
“Đây chính là vẻ đẹp đạo đức và thực tế khi các Cơ Đốc nhân đáp lại lời kêu gọi giải cứu.”
Một cặp vợ chồng người Mỹ sống ở Việt Nam cũng đã làm điều tương tự. Đây là câu chuyện của họ:
“Khi chúng tôi kết hôn năm 2015, chúng tôi giống như bao cặp đôi khác – mơ ước được lập gia đình và có con cái. Nhưng sau bốn năm cố gắng, chúng tôi phát hiện rằng việc thụ thai tự nhiên là điều không thể. Đó là một thời gian vô cùng khó khăn. Có phải Chúa đang quyết định cho chúng tôi không có con? Liệu chúng tôi có nên nhận con nuôi? Nhưng rồi, chúng tôi phát hiện ra rằng nhận con nuôi theo cách truyền thống ở Việt Nam rất khó khăn…
Một người bạn đã giới thiệu cho chúng tôi về nhận phôi thai. Càng tìm hiểu, chúng tôi càng thấy đây là một giải pháp đầy yêu thương mà Chúa đã dẫn dắt chúng tôi đến. Chúng tôi đã nhận nuôi hai phôi là một cặp song sinh gái – và cả hai bé đều được sinh ra khỏe mạnh. Các con gái của chúng tôi thực sự là một phước hạnh, và chúng tôi rất khuyến khích các gia đình khác hãy cân nhắc việc nhận phôi thai.”
Tóm Tắt:
- Con người được thụ thai qua IVF là hoàn toàn là con người. Không điều gì trong phân tích đạo đức của chúng tôi làm giảm giá trị của những người được sinh ra qua IVF.
- IVF không phải là một quy trình đạo đức. Nó không xem sự sống con người trong giai đoạn đầu là thiêng liêng – mà chỉ như sản phẩm để lựa chọn hoặc tiêu hủy. Nó đặt ước muốn của cha mẹ lên trên sinh mạng của những người được tạo ra.
- Các phương pháp Nhận Biết Sinh Sản (Fertility Awareness) và Y học Phục hồi Sinh sản (Restorative Reproductive Medicine) là những lựa chọn đạo đức, điều trị vô sinh như một tình trạng sức khỏe có thể chữa được.
- Nhận con từ phôi thai là đạo đức. Dù trong cộng đồng ủng hộ sự sống vẫn còn tranh luận, nhưng sự đúng đắn của việc nhận phôi thể hiện rõ ở chỗ chúng ta đang giải cứu những sinh linh bị mắc kẹt – không sống, không chết – và cho các em cơ hội được sinh ra và được yêu thương. Điều này phản ánh trái tim của Đức Chúa Trời – là Đấng đã nhận chúng ta làm con trong gia đình Ngài. Nhận phôi thai đặt hạnh phúc của trẻ lên trên hết, không gây hại cho người khác, đồng thời đáp ứng mong muốn có con của các cặp đôi. Hơn là giải pháp, đó là một sứ mệnh giải cứu!
Vì vậy, nếu bạn đang đối diện với tình trạng hiếm muộn, thay vì chọn IVF, chúng tôi khích lệ bạn hãy cân nhắc nhận con từ phôi thai: một cách xây dựng gia đình đạo đức, và cứu sống những sinh linh nhỏ bé!
Tham khảo thêm tại các trang web sau:
- Ứng dụng giúp bạn thụ thai tự nhiên và nhanh chóng: https://premom.com
- Bài đánh giá khoa học về các lựa chọn thay thế IVF:
https://lozierinstitute.org/alternatives-to-in-vitro-fertilization-ivf-for-overcoming-infertility-and-delivering-a-healthy-baby/ - Nhận phôi thai – Hãy giải cứu những phôi đang bị bỏ lại và cho các em cơ hội được sinh ra và có gia đình yêu thương: https://www.embryodonation.org
Tác giả: David Waters
Bạn đang mang thai? Cần giúp đỡ? Liên hệ với chúng tôi:
📞 081 511 4526 (+84 81 511 4526) 🌐 Trang web (Anh & Việt): www.baovemamsong.org
[1] Định nghĩa vô sinh là tình trạng người vợ không thể thụ thai sau khi quan hệ tình dục trung bình 2-3 lần mỗi tuần trong một năm. Theo báo cáo, hiện có 1 triệu cặp vợ chồng Việt Nam (7,7% cặp đôi) đang phải đối mặt với tình trạng vô sinh.
[2] Bởi Anna Hecker. Câu chuyện này ban đầu được xuất bản vào 22/11/2019 trên chuyên trang Nuôi dạy con của New York Times. Cũng đã được xuất bản lại vào 15/4/2020 và cập nhật vào 9/11/2021.
[3] Tiến sĩ Micheline Matthews-Roth, Trường Y Đại Học Harvard: Trích lời bởi Hội đồng Công vụ (Public Affairs Council).
[4] Chăm sóc trước sinh, Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh Hoa Kỳ, Cục Sức khỏe Bà mẹ và Trẻ em, năm 1990.
[5] Vẫn chưa chắc hãy đọc thêm: “41 Trích dẫn Sách Y học Chứng minh Sự sống con người Bắt đầu từ lúc Thụ thai.”
[6] Một số biện pháp tránh thai có tác dụng sau khi thụ thai, ví dụ, bằng cách ngăn chặn phôi thai mới làm tổ trong tử cung. Những biện pháp này. được gọi là thuốc phá thai và được công nhận là phương pháp phá thai.
[7] [Silver, Lee M. Tái tạo vườn Địa đàng: Nhân bản và hơn thế nữa trong một thế giới dũng cảm mới. New York: Avon Books, 1997, tr. 39] Câu trích dẫn này được sao chép từ tác phẩm “Sự sống bắt đầu từ lúc thụ tinh.”
[8] https://churchleaders.com/news/506333-pro-life-pro-ivf-sbc-jeremiah-j-johnston.html/2 Đã truy cập: 15-7-2025.
[9] Từ điển Merriam-Webster định nghĩa (transform) “biến thành” là: “biến đổi một thứ thành thứ khác, ngụ ý sự thay đổi lớn về bản chất hoặc hình dạng.” Điều này phục vụ tốt cho lời nói dối ‘tiền-phôi,’ nhưng không đúng về mặt khoa học!
[10] Từ điển Merriam-Webster định nghĩa (synonymous) “đồng nghĩa với” là: “giống nhau, đồng nghĩa, liên kết chặt chẽ với nhau.” Phôi đúng là đồng nghĩa với đứa trẻ, vì chúng là cùng một người, có cùng bộ ADN.
[11] Thời điểm mang thai được tính từ kỳ kinh cuối cùng (LMP), đơn giản vì hầu hết phụ nữ có thể nhớ ngày đó, trong khi thời điểm thụ thai thường là khoảng hai tuần sau đó, một ngày thay đổi nhiều hơn và khó xác định hơn nhiều.
[12] Đặc biệt cảm ơn Mục sư John Ensor vì những góc nhìn quý giá về IVF, nhận con từ phôi và chia sẻ chuyện của gia đình ông.